Το μάθημα Σκηνοθεσία ΙV  είναι εργαστηριακό, απαιτεί υποχρεωτική παρουσία, πρόβες προετοιμασίας ανάμεσα στα μαθήματα και οδηγεί σε δημόσια παρουσίαση. Η μικρή ομάδα φοιτητών που ολοκληρώνει τον κύκλο των μαθημάτων σκηνοθεσίας συνεργάζεται για την σκηνοθετική απόδοση ενός θεατρικού έργου του κλασικού ρεπερτορίου. Κάθε φοιτητής/τρια αναλαμβάνει την σκηνοθετική εργασία σε μία σκηνή ή μέρος του έργου. Η πρακτική εξάσκηση των φοιτητών/τριών δίνει έμφαση στις εξής κατευθύνσεις: βασική μελέτη παραστασιογραφίας, ανάλυση σκηνικής δράσης και χαρακτήρων, σύλληψη σκηνικού χώρου, οργάνωση πρόβας, δημιουργία συνθηκών για την παραγωγή δράσης, διαχείριση επιμέρους στοιχείων της όψης της παράστασης όπως χρήση αντικειμένων, σχεδιασμός φωτισμού, ενδυματολογία κλπ. Οι φοιτητές/τριες αξιοποιώντας τις γνώσεις που έλαβαν από άλλα μαθήματα (Στοιχεία Σκηνοθεσίας, Σκηνοθεσία Ι,ΙΙ και ΙΙΙ, Μαθήματα Φωτισμού, Σκηνογραφίας, Ενδυματολογίας κ.α.) θα πρέπει να μπορούν να διατυπώσουν συγκροτημένη άποψη ως προς το πώς προσεγγίζουν το δραματουργικό υλικό και  τον σκηνικό χώρο. Τέλος, οι φοιτητές/τριες συνεργάζονται για την σύνταξη και τελική παράδοση ενός κοινού «κειμένου παράστασης» το οποίο περιλαμβάνει το σύνολο των σκηνοθετικών προτάσεων πάνω στο έργο αναφοράς.  Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος οι φοιτητές/τριες εξοικειώνονται με εργαλεία παραγωγής σκηνικής και λεκτικής δράσης βασισμένα στη μέθοδο Viewpoints της Anne Bogart και των «λεκτικών δράσεων». (με έμφαση στην χειρονομία, τις αποστάσεις, την τοπογραφία και την λεκτική σύγκρουση).

Τα μαθησιακά αποτελέσματα για τον φοιτητή που αξιολογείται επιτυχώς στο μάθημα, περιλαμβάνουν τα εξής επίπεδα μάθησης

1.    Τη γνώση

-Γνώση πάνω σε σημαντικές παραστάσεις του έργου αναφοράς
-Ανάλυσης σκηνικών δράσεων μέσα από μελέτη του δραματουργικού υλικού
-Των μεθόδων αυτοσχεδιασμού Viewpoints της Anne Bogart. 
-Της μεθόδου των «Λεκτικών δράσεων»

2.    Τις δεξιότητες

-Οργάνωση μίας θεατρικής πρόβας και μεθόδων training του ηθοποιού
-Χρήση εργαλείων οργάνωσης και αξιοποίησης του σκηνικού χώρου
-Παραγωγή σκηνικών δράσεων
-Διδασκαλία ηθοποιών

3. Τις ικανότητες

-εργάζεται ως σκηνοθέτης θεατρικής παράστασης σε συνεργασία με ολιγομελή ομάδα.
-συντάσσει «κείμενο παράστασης»
-αξιοποιεί συνδυαστικά τις γνώσεις που έλαβε από άλλα μαθήματα της Πρακτικής Κατεύθυνσης του προγράμματος σπουδών.

ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΩΝ
ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΣΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ
ΕΠΙΔΕΙΞΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ, ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΛΟΥ
ΑΣΚΗΣΗ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ

 

Σύντομη Περιγραφή Μαθήματος

Κατά τη διάρκεια του μαθήματος η έμφαση δίνεται τόσο στη σχέση του σκηνοθέτη με το κείμενο όσο και στην εξάσκησή του σε συνθήκες συνεργασίας με στόχο τη δημιουργία σκηνικής ζωής (αξιοποίηση του χώρου, δημιουργία δράσεων, διδασκαλία των ηθοποιών). Οι φοιτητές/τριες συνεργάζονται με στόχο την δημόσια παρουσίαση σκηνοθετικής προσέγγισης ενός θεατρικού έργου. Επίσης καλούνται να διαχειριστούν ζητήματα «όψης» της παράστασης όπως η ενδυματολογία, ο φωτισμός, η χρήση αντικειμένων, η μουσική.  Η τελική μορφή της παράστασης θα πρέπει να συνοδεύεται από το «κείμενο παράστασης» το οποίο θα πρέπει να έχουν επιμεληθεί συλλογικά οι φοιτητές/τριες του μαθήματος.

Το μάθημα αναπτύσσεται σε 13 διδακτικές ενότητες.
Τίτλος ενότητας
1-Ο σκηνοθέτης και το δραματουργικό υλικό. Ανάγνωση του έργου. Βασικοί θεματικοί και δραματουργικοί άξονες. Ανάθεση εργασίας δραματολογικής ανάλυσης.
2- Ο σκηνοθέτης και το δραματουργικό υλικό. Ανάλυση σκηνικών δράσεων. Ανάθεση εργασίας παραστασιολογίας.
3-Ο σκηνοθέτης και το δραματουργικό υλικό. Ανάλυση σκηνικών δράσεων.
Παρουσίαση εργασίας δραματολογικής ανάλυσης.
4. Ο σκηνοθέτης και το δραματουργικό υλικό. Το status και οι «θερμοκρασίες» των χαρακτήρων. Η εργασία κατανόησης του κειμένου ως συλλογική διαδικασία.
5. Παρουσίαση εργασίας παραστασιολογίας. Προβολή και ανάλυση μίας σημαντικής παράστασης του έργου αναφοράς.
6. Προβολή και ανάλυση μίας σημαντικής παράστασης του έργου αναφοράς.
7.Διδασκαλία ηθοποιών/κίνηση: Τοπογραφία- αποστάσεις- αρχιτεκτονική του χώρου. (Μέθοδος Viewpoints-Αν Μπόγκαρντ)
8. Διδασκαλία ηθοποιών/σωματικές δράσεις: Χειρονομίες – χρήση αντικειμένων (Μέθοδος Viewpoints-Αν Μπόγκαρντ)
9. Διδασκαλία ηθοποιών/όψη: Η μουσική και ο φωτισμός ως συμπαίκτες. (Μέθοδος Viewpoints-Αν Μπόγκαρντ)
10. Διδασκαλία ηθοποιών/λεκτικές δράσεις:“Αγκυλώσεις” του ηθοποιού κατά την εκφορά του λόγου και τρόποι αντιμετώπισής τους
11. Παρουσιάσεις σκηνών.
12.Παρουσιάσεις σκηνών 
13. Παρουσιάσεις σκηνών.
 

Δραστηριότητα

Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου

Καλλιτεχνικό εργαστήριο

30

Καλλιτεχνική δημιουργία - πρόβες προετοιμασίας ανάμεσα στα μαθήματα

78

Γενικές πρόβες προετοιμασίας τελικής παρουσίασης

8

Θεωρητική διδασκαλία

9

Σύνολο Μαθήματος 

125

Τελική δημόσια παρουσίαση θεατρικής παράστασης.  Η παρουσίαση συνοδεύεται από γραπτή εργασία τεκμηρίωσης/περιγραφής («κείμενο σκηνοθεσίας»). Το περιεχόμενο της γραπτής εργασίας συνεκτιμάται για τον καθορισμό της τελικής βαθμολογίας.
Η αξιολόγηση είναι ατομική και εξετάζει το βαθμό πληρότητας της σκηνοθετικής πρότασης του φοιτητή βάσει των παρακάτω κριτηρίων:

Χρήση και αξιοποίηση σκηνικού χώρου, οργανική χρήση φωτισμού, σκηνογραφίας, ενδυματολογίας, σκηνικών αντικειμένων, μουσικής.
Ικανότητα εμβάθυνσης στη δραματουργία
Ικανότητα συνεργασίας στο πλαίσιο ομάδας
Διαχείριση έμψυχου δυναμικού κατά τη διάρκεια της θεατρικής πρόβας

Στα καλλιτεχνικά μαθήματα, ειδικά στους τομείς της Υποκριτικής και της Σκηνοθεσίας, τα κριτήρια αξιολόγησης τα κριτήρια εμπεριέχουν πάντοτε ένα βαθμό υποκειμενισμού. Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος αδικιών ή έντονου υποκειμενισμού, οι αξιολογήσεις και οι παρατηρήσεις γίνονται δημόσια κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Επίσης, στην αρχή του εξαμήνου οι φοιτητές πληροφορούνται τα ειδικά κριτήρια αξιολόγησης που ισχύουν για το συγκεκριμένο μάθημα.

•    Ανατόλι Βασίλιεφ, Επτά ή οκτώ μαθήματα θεάτρου, Αθήνα, Κοάν, 2008.  
•    Dusigne, J-F. (επιμ.),  Από το Θέατρο Τέχνης στην τέχνη του θεάτρου. Επιλογή και απόδοση: Μάγια Λυμπεροπούλου, Πάτρα, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας, 2002
•    Β. Ε. Μέγιερχολντ,  Κείμενα για το θέατρο (μετάφραση, επιμέλεια: Αντώνης Βογιάζος). Αθήνα, Ιθάκη, 1982
•    Σόνια Μουρ,  Το σύστημα Στανισλάβσκι: Η επαγγελματική εκπαίδευση του ηθοποιού (μετ. Ανδρέας Τσάκας). Αθήνα, Παρασκήνιο, 2001.
•    Centre International de formation en Arts du Spectacle, (α.επιμ.), Anatoli Vassiliev: maître de stage, Carnières-Morlanwelz, (Belgique), Lansman, 1997.
•    Eugenio Barba (επιμ.), Jerzy Grotowski: Towards a Poor Theatre, New York, Routledge, 2002.
•    Denis Bablet, Ιστορία σύγχρονης σκηνοθεσίας: 1ος τόμος: 1887-1914 (μτφ. Δαμιανός Κωνσταντινίδης), Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2008.
•    Γιάννα Βιδάλη – Ιωάννα Ρεμιεδάκη (επιμ.), Μιχαήλ Μαρμαρινός, η σκηνοθεσία ως δραματουργία: Εθνικός Ύμνος, ένα θεώρημα για την ομαδικότητα, Αθήνα, Κοάν, (α.χ.)
•    Εουτζένιο Μπάρμπα, Νικ. Σαβαρέζε, Η μυστική τέχνη του ηθοποιού. Ένα λεξικό θεατρικής ανθρωπολογίας. Αθήνα: Kοάν, 2008.
•     Anne Bogart και Tina Landau, Το βιβλίο των Viewpoints: πρακτικός οδηγός των Viewpoints  και της σύνθεσης, (μεταφρ. Νάντια Φωσκόλου), Αθήνα, Πατάκης, 2020.
•    Jacqueline Jomaron, Ιστορία σύγχρονης σκηνοθεσίας: 2ος τόμος: 1914-1940 (μτφ. Δαμιανός Κωνσταντινίδης), Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2009.
•    Γιάννης Λεοντάρης, Κάτοικοι της σκηνής: λεκτικές δράσεις και άλλα εργαλεία ηθοποιών, Αθήνα, ύψιλον/βιβλία, 2024.
•    Αν Μπόγκαρντ, Ένας σκηνοθέτης προετοιμάζεται, Αθήνα, εκδ. Παπακώστα, 2009.
•    Πίτερ Μπρουκ, Νήματα χρόνου, Αθήνα, Κοάν, 2001
•    Patrick Pezin, Le livre des exercices à l’usage des acteurs, Saussan, L’Entretemps, 2002.
•    Τόμας Ρίτσαρντς, Για τη δουλειά με τον Γκροτόφσκι πάνω στις σωματικές δράσεις,  (μτφ. Κωνσταντίνος Αν. Θέμελης), Αθήνα-Γιάννινα, Δωδώνη, 1998.
•    Κονσταντίν Στανισλάφσκι, Η ζωή μου στην τέχνη (τ. Α-Β), (μτφ. Άγγελος Νίκας), Αθήνα, Γκόνης, 1980.
 

https://eclass.uop.gr/courses/TS202/